Logopedia jest nauką zajmującą się badaniem, diagnozą i leczeniem zaburzeń mowy, języka, głosu, połykania i komunikacji. Logopedzi pracują z osobami w każdym wieku, od niemowląt po osoby starsze.

Logopeda pomaga swoim pacjentom w:

• Poprawie wymowy: Logopedzi mogą pomóc w korekcji wad wymowy, takich jak seplenienie, rotacyzm, reranie.
• Rozwijaniu języka: Logopedzi mogą pomóc dzieciom z opóźnionym rozwojem mowy, a także osobom dorosłym, które utraciły zdolność mówienia w wyniku udaru lub innego urazu.
• Pokonywaniu jąkania: Logopedzi mogą pomóc osobom jąkającym się w płynniejszej mowie.
• Usprawnieniu funkcji słuchu: Logopedzi mogą pomóc osobom z niedosłuchem w lepszym rozumieniu mowy.
• Rozwiązywaniu problemów z komunikacją: Logopedzi mogą pomóc osobom z autyzmem lub innymi zaburzeniami rozwoju w komunikowaniu się z innymi.

Oprócz terapii logopedzi zajmują się również profilaktyką zaburzeń mowy i języka.

Jak rozpoznać problemy z mową i komunikacją u dzieci?

Problemy z mową i komunikacją u dzieci mogą mieć różne przyczyny i objawy, ważne jest, aby je jak najszybciej rozpoznać. Niektóre z nich mogą być związane z nieprawidłowościami w aparacie mowy, takimi jak dyslalia, czyli niepoprawna wymowa głosek, lub z zaburzeniami słuchu, które utrudniają odbiór i naśladowanie dźwięków. Inne mogą wynikać z zaburzeń neurologicznych lub psychiatrycznych, takich jak autyzm, jąkanie lub mutyzm, które wpływają na zdolność do nawiązywania kontaktu i wyrażania emocji. A jeszcze inne mogą być spowodowane przez czynniki środowiskowe, takie jak brak stymulacji językowej, ubogie słownictwo lub niewłaściwy model mowy w rodzinie.

Aby rozpoznać problemy z mową i komunikacją u dzieci, należy obserwować ich zachowanie i porównywać je z normami rozwojowymi dla danego wieku. Niepokojące sygnały mogą być takie, że dziecko:

• nie gaworzy lub gaworzenie jest ubogie,
• zbyt długo zatrzymuje się na jednym etapie rozwoju mowy,
• nie nabiera nowych umiejętności językowych,
• ma trudności w wypowiadaniu prostych zdań,
• nie różnicuje dźwięków mowy przed osiągnięciem wieku 2 lat lub wieku przedszkolnego,
• nie rozumie prostych poleceń lub pytań,
• mówi w niezrozumiały lub niepoprawny sposób,
• unika kontaktu wzrokowego lub mowy,
• często powtarza lub zacina się na niektórych dźwiękach lub słowach,
• mówi tylko do określonych osób lub w określonych sytuacjach.

Jak rozpoznać problemy z mową u dzieci?

Problemy z mową u dzieci mogą mieć różne objawy, w zależności od rodzaju i przyczyny zaburzenia. Niektóre z nich mogą być widoczne już w pierwszych miesiącach życia dziecka, a inne mogą pojawić się później, w trakcie rozwoju mowy. Oto kilka powszechnych sygnałów, na które warto zwrócić uwagę:

• Trudności w wymowie: Dziecko może mieć problemy z prawidłowym artykułowaniem dźwięków, co prowadzi do niezrozumiałej mowy. Może to być spowodowane przez wady anatomiczne aparatu mowy, zaburzenia słuchu, niedostateczną stymulację językową lub naśladownictwo.
• Trudności w rozumieniu mowy: Dziecko może mieć trudności w zrozumieniu prostych poleceń lub pytań, a także znaczenia poszczególnych słów lub informacji wynikających z kontekstu. Może to być spowodowane przez zaburzenia neurologiczne, psychiatryczne, emocjonalne lub poznawcze.
• Trudności w komunikacji: Dziecko może unikać kontaktu wzrokowego lub mowy, a także wykazywać brak zainteresowania otoczeniem lub zabawą z innymi dziećmi. Może to być spowodowane przez lęk, traumę, autyzm lub inne zaburzenia ze spektrum autyzmu.
• Trudności w płynności mowy: Dziecko może często powtarzać lub zacinać się na niektórych dźwiękach lub słowach, a także wykazywać napięcie mięśniowe lub mimikę twarzy podczas mówienia. Może to być spowodowane przez jąkanie, które jest zaburzeniem płynności mowy.

Jeśli zauważysz u dziecka jakiekolwiek problemy z mową, warto skonsultować się z lekarzem lub logopedą, który przeprowadzi dokładną diagnozę i zaproponuje odpowiednią terapię.

Najczęstsze zaburzenia mowy

• Dyslalia – nieprawidłowa wymowa głosek lub ich zastępowanie innymi dźwiękami. Może być spowodowana przez wady anatomiczne aparatu mowy, zaburzenia słuchu, niedostateczną stymulację językową lub naśladownictwo.
• Afazja – utrata lub upośledzenie zdolności mówienia, rozumienia, czytania lub pisania, spowodowana uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego. Może być wynikiem urazu głowy, udaru, nowotworu, zakażenia lub choroby neurodegeneracyjnej.
• Dyzartia – zaburzenie artykulacji spowodowane osłabieniem lub niezgrabnością mięśni aparatu mowy. Może być skutkiem chorób lub uszkodzeń mózgu, rdzenia kręgowego, nerwów lub mięśni.
• Dysfonia – zaburzenie głosu polegające na zmianie jego barwy, siły, wysokości lub jakości. Może być wywołana przez nadużywanie lub niewłaściwe używanie głosu, choroby krtani, alergie, refluks, stres lub zmiany hormonalne.
• Afonia – całkowita utrata głosu spowodowana przez uszkodzenie lub zapalenie strun głosowych. Może być następstwem infekcji, urazu, nadmiernego wysiłku głosowego, alergii lub chorób układu oddechowego.
• Mutyzm – zaburzenie komunikacji polegające na niemożności lub odmowie mówienia w określonych sytuacjach lub do określonych osób. Może być związany z traumą, lękiem, fobią społeczną, autyzmem lub innymi zaburzeniami psychicznymi.
• Jąkanie – zaburzenie płynności mowy polegające na powtarzaniu, przedłużaniu lub zacinaniu się na niektórych dźwiękach lub słowach. Może być spowodowane przez czynniki genetyczne, neurologiczne, psychologiczne lub środowiskowe.